تاثیر هورمون بر وزن بدن
غدد خاصی در بدن از جمله هیپوفیز، تیروئید، پاراتیروئید و غدد فوق کلیوی، هورمون‌ها را در خون ترشح می‌کنند و از آنجا به بافت و اندام‌ها می‌روند و در این موقع است که تاثیر هورمون بر وزن بدن مشخص می‌شود.
هورمون‌ها مولکول‌های سیگنالی در بدن هستند که از جنبه‌های مختلفی می‌تواند بر وزن شما تاثیرگذار باشد و از هر جنبه‌ای برای سلامتی بدن از جمله عملکرد جنسی، رشد و تکامل، خلق و خو، اشتها و متابولیسم نقش دارد.
به همین جهت اختلالات هورمونی، در واقع زمانی که بدن شما هورمونی بسیار کم یا بیش از حد آزاد می‌کند، می‌تواند بر سلامت کل بدن، از جمله وزن تاثیرگذار باشد.
تاثیر هورمون بر وزن با نقش داشتن در سیری و گرسنگی
هورمون‌ها اشتهای شما را تنظیم می‌کنند تا به بدن در حفظ سطح انرژی کمک کند. برخی از هورمون‌ها منجر به تحریک گرسنگی می‌شود و گاهی برخی دیگر سیگنال می‌دهند که به اندازه کافی غذا خورده‌اید و مانع از غذا خوردن بیش از حد می‌شود.
عدم تعادل در هورمون‌های مرتبط کنترل اشتها ممکن است منجر به افزایش یا کاهش وزن شود.
هورمون‌های گرسنگی
زمانی که بدن شما نیاز به غذا دارد، یک سری مراحل در سیستم غدد درون ریز و عصبی برای مصرف غذا تحریک می‌شود. برخی از هورمون‌هایی که در تحریک اشتها دخیل هستند به شرح زیر است:
گرلین
گرلین به عنوان هورمون گرسنگی شناخته می‌شود. هیپوتالاموس ناحیه‌ای از مغز که مسئول گرسنگی است، این هورمون را تحریک می‌کند. گرلین علاوه بر افزایش اشتها، در چرخه خواب و بیداری، متابولیسم و غیره نیز نقش دارد.
در طی عمل اسلیو معده در کرج که برای جراحی لاغری انجام می‌شود، بخش زیادی از هورمون گرلین طی عمل برداشته می‌شود که به کاهش وزن کمک می‌کند.
تاثیر هورمون بر وزن بدن در این مواقع، به این صورت است که با کاهش هورمون گرلین، فرد کمتر احساس گرسنگی دارد و در نتیجه کاهش وزن را تجربه خواهد کرد.
موتیلین
موتیلین هورمونی است که در روده کوچک تولید می‌شود. هنگامی که ناشتا باشید این هورمون باعث انقباض روده می‌شود و به مغز سیگنال می‌دهد که به غذا نیاز دارد.
نوروپپتید NPY
Y یک پپتید از زنجیره کوتاهی از اسیدهای آمینه است که توسط مغز برای تحریک مصرف غذا آزاد می‌شود. NPY توسط هورمون‌هایی از جمله گرلین و لپتین تنظیم می‌شود.
پروتئین مرتبط با آگوتی (AgRp)
این نوع پپتید دیگری است که توسط مغز تولید می‌شود. تولید آن توسط گرلین تحریک و باعث افزایش مصرف غذا می‌شود. با تحریک این هورمون شاهد تاثیر هورمون بر وزن خواهید بود.
هورمون‌های سیری
برخی از هورمون‌های اصلی که باعث سیری و کاهش مصرف غذا می‌شوند به شرح زیر است:
کوله سیستوکینین (cck)
هورمونی است که توسط سلول‌های روده کوچک در پاسخ به مواد مغذی به ویژه چربی و پروتئین ترشح می‌شود. با تحریک مرکز سیری در مغز مصرف غذا را کاهش می‌دهد و باعث انقباض کیسه صفرا و ترشحات پانکراس می‌شود که برای هضم غذا لازم است.
پپتید ۱
توسط سلول‌های روده در پاسخ به مصرف مواد مغذی تولید می‌شود. این هورمون تخلیه معده را کند می‌کند و منجر به سیری و کاهش مصرف غذا می‌شود، در نهایت متوجه تاثیر هورمون بر وزن بدن خواهید شد.
پپتید پانکراس YY
پپتید هورمون دیگری است که در روده کوچک ساخته می‌شود. این هورمون در پاسخ به مصرف غذا تولید شده و به گیرنده مغز متصل می‌شود و اشتها را کاهش می‌دهد. همچنین حرکت غذا را از طریق دستگاه گوارش کند می‌کند.
لپتین
لپتین هورمونی است که توسط سلول‌های چربی و سایر قسمت‌های بدن ترشح می‌شود که به عنوان هورمون سیری شناخته می‌شود.
لپتین محرک سیری را تحریک می‌کند که منجر به کاهش اشتها می‌شود. ارتباط چاقی و هورمون لپتین به این صورت است که هورمون لپتین توسط سلول‌های چربی تولید شده و در جریان خون وارد می‌شود.
از آنجایی که این هورمون توسط چربی تولید می‌شود، سطح این هورمون در افراد چاق بیشتر از افراد با وزن طبیعی است. با وجود که این هورمون در افراد چاق بیشتر است.
اما به اثرات لپتین حساس نیستند و در نتیجه در طی غذا خوردن و بعد از آن احساس سیری نمی‌کنند. تاثیر هورمون بر وزن بدن در این مواقع، می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
انسولین
انسولین هورمونی است که از پانکراس ترشح می‌شود. این هورمون نقش مهمی در تنظیم قند خون و تعادل انرژی دارد. سطح انسولین بعد از غذا افزایش می‌یابد. انسولین برای کاهش مصرف غذا با مغز تعامل دارد.
انسولین جذب گلوکز از خون را در بافت‌هایی مانند ماهیچه‌ها، کبد و چربی تحریک می‌کند. در واقع این فرایند برای تامین انرژی بدن انجام می‌گیرد.
در افراد چاق گاهی اوقات سیگنال‌های انسولین از بین می‌رود و بافت‌های بدن دیگر قادر به کنترل سطح گلوکز نیستند. چنین شرایطی می‌تواند منجر دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک شود.
ابستاتین
ابستاتین هورمونی است که منجر به سرکوب اشتها می‌شود.
هورمون‌های چاقی به عنوان یک عامل خطر برای بیماری
چاقی با افزایش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، انواع سرطان، کاهش طول عمر و کاهش کیفیت زندگی مرتبط است.
به‌طور مثال افزایش تولید استروژن در چربی خانم‌های مسن که چاق هستند، با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط است که نشان می‌دهد منبع تولید استروژن مهم است.
عوامل تاثیرگذار در تغییر سطح هورمون‌ها
سطح هورمون ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی تغییر کند که این موارد به شرح زیر است:
- وزن بدن
- تشخیص‌های پزشکی
- سن
سطح بالای چربی که در افراد چاق وجود دارد، منجر به تغییرات هورمونی می‌شود، که این موارد به شرح زیر است:
- استروژن
- تستوسترون
- گرلین
- لپتین
- ابستاتین
به عنوان مثال آقایان چاق نسبت به افرادی با وزن طبیعی، احتمال دارد سطح تستوسترون پایینی داشته باشند. سطح پایین این هورمون در بدن با افزایش چربی در بدن به ویژه در شکم و کاهش توده عضلانی در آقایان همراه است.
علاوه بر این چاقی با ناهنجاری‌های هورمون پری لپتین همراه است. از آنجایی که این هورمون سیری را تنظیم می‌کند، کاهش حساسیت به لپتین ممکن است منجر به مصرف بیش از حد کالری و افزایش سیری شود.
