منظور از شاخص توده بدنی چیست
شاخص توده بدنی (BMI) ابزاری است که متخصصین از آن برای تخمین میزان چربی بدن با توجه به اندازه قد و وزن به کار می‌گیرند.
به طور کلی با محاسبه شاخص توده بدنی می‌توان متوجه چاقی یا حتی کمبود وزن شد و در صورت نیاز درمان لازم انجام گیرد.
مثلا برای افراد چاق، عمل جراحی لاغری از جمله بای پس معده انجام می‌گیرد تا بتوان از عوارض ناشی از چاقی جلوگیری کرد.
آشنایی با شاخص توده بدنی
شاخص توده بدنی یک روش غربالگری است که نسبت قد به وزن شما اندازه گیری می‌شود تا میزان چربی در بدن محاسبه شود.
محاسبه شاخص توده بدنی یا BMI به این صورت است که وزن بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد بر حسب متر می‌شود.
در واقع با استفاده از این معیار، میزان چربی موجود در بدن محاسبه می‌شود. هرچه نتیجه محاسبه بیشتر باشد نشان‌دهنده این مسئله است که بدن چربی بیشتری دارد.
وجود چربی زیاد در بدن یا همان چاقی باعث ایجاد بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و سکته مغزی می‌شود. مقدار کافی چربی در بدن به ویتامین‌ها و مواد معدنی کمک می‌کند تا وارد بدن شوند.
علاوه بر این، چربی به اندازه منبع انرژی برای بدن است، به حفظ دمای بدن کمک کرده و در نهایت از اندام‌های شما محافظت می‌کند.
این نکته را در نظر داشته باشید که شما نباید از معیار اندازه گیری شاخص توده بدنی برای ارزیابی وزن کودک یا نوجوانان استفاده کنید.
تشخیص انواع وزن با محاسبه شاخص توده بدنی
محاسبه شاخص توده بدنی می‌تواند چنین نتایجی را برای افراد مختلف به همراه داشته باشد:
- کمبود وزن: کمتر از ۱۸.۵
- محدوده نرمال: ۱۸.۵ تا ۲۴.۹
- اضافه وزن: ۲۵ تا ۲۹.۹
- چاقی کلاس یک: ۳۰ تا ۳۴.۹
- چاقی کلاس دو: ۳۵ تا ۳۹.۹
- چاقی کلاس سه: بیشتر از ۴۰
BMI تنها معیاری نیست که متخصصین برای طبقه‌بندی وزن استفاده می‌کنند، راهکار دیگری نیز وجود دارد که حتما برای تعیین چاقی به کار می‌گیرند، این موارد به شرح زیر است:
اندازه گیری دور کمر
- اندازه گیری ضخامت پوست با استفاده از کولیس‌های چین‌خورده در نواحی خاصی از بدن مانند پشت بازوها انجام می‌شود.
- اسکن دگزا و پلتیسموگرافی جابه‌جایی هوا که این موارد کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
غربالگری خطرات مرتبط با سلامتی با اندازه گیری شاخص توده بدنی
اگر BMI کمتر از ۱۸.۵ دارید، ممکن است خطر ابتلا به چنین مواردی در فرد وجود داشته باشد:
- سوء تغذیه
- کم خونی
- پوکی استخوان
- ناباروری
- تضعیف سیستم ایمنی که می‌تواند منجر به عفونت و بیماری‌های دیگر شود.
بیشتر بخوانید: تاثیر اضافه وزن و چاقی بر باروری خانم‌ها
اگر دچار کمبود وزن هستید، پزشک احتمالا در این مواقع آزمایش خون و آزمایش‌های دیگری را برای بررسی سلامت کلی و برای اینکه متوجه شوند شما دچار سوء تغذیه هستید یا خیر از شما درخواست می‌کند.
به طور کلی هرچه BMI بالاتر باشد، خطر ابتلا به چنین بیماری‌هایی افزایش می‌یابد:
- بیماری قلبی
- دیابت نوع ۲
- فشار خون بالا
- سنگ کیسه صفرا
- آرتروز
- آپنه خواب
- افسردگی و سایر شرایط سلامت روان
- برخی از سرطان‌ها از جمله روده بزرگ، سینه، کیسه صفرا و اندومتر
نکته مهم این است که ممکن است BMI بالایی نداشته باشید و دچار چنین عوارضی شوید. گاهی ژنتیک و مصرف سیگار می‌تواند نقش زیادی در ایجاد چنین عوارضی نقش داشته باشند.
شاخص توده بدنی نرمال چقدر است؟
محدوده شاخص توده بدنی نرمال و سالم بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ در نظر گرفته شده است. با وجود اینکه چاقی می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها شود؛ اما تنها عامل تعیین‌کننده سلامت کلی بدن نیست.
موارد دیگری از جمله ژنتیک، میزان فعالیت شما، نوشیدن الکل، مصرف سیگار و شرایط سلامت روان، همه این موارد می‌تواند بر سلامت کلی شما و ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها تاثیرگذار باشد.
محدودیت به کارگیری از محاسبه شاخص توده بدنی
شما نباید از BMI برای ارزیابی میزان چربی بدن برای چنین افرادی به کار بگیرید:
- ورزشکاران و بدنسازان
- کودکان و نوجوانان
- خانم‌های باردار
- افراد بالای ۶۵ سال
- افرادی که به دلیل شرایط پزشکی مبتلا به آتروفی عضلانی می‌شوند.
مزایای محدوده شاخص توده بدنی نرمال
با داشتن شاخص توده بدنی نرمال علاوه بر این که عوارض ناشی از چاقی کاهش می‌یابد، مزایا دیگری برای افراد دارد که این موارد به شرح زیر است:
- درد مفاصل و درد عضلات کمتر
- افزایش انرژی و توانایی برای شرکت در فعالیت‌های بیشتر
- بهبود تنظیم مایعات بدن و فشار خون
- کاهش فشار بر قلب و بهبود سیستم گردش خون
- بهبود الگوی خواب
