علت چاقی ناگهانی چیست
در چاقی ناگهانی، فرد بدون هیچ دلیل مشخصی در طی مدت زمان کوتاه دچار افزایش وزن می‌شود که می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد و نیاز به بررسی خواهد داشت.
گاهی ممکن است این افزایش وزن ناگهانی به دلایلی همچون موارد زیر رخ دهد:
- بیشتر خوردن
- چرخه قاعدگی
- یائسگی
- کاهش متابولیسم با افزایش سن
- کمتر شدن فعالیت بدنی
- احتباس آب به دلیل کم آبی یا نمک اضافی
- استرس، افسردگی و اضطراب
- کمبود خواب
به طور کلی در صورت وجود هر یک از این موارد باید سعی در اصلاح سبک زندگی خود داشته باشید، در غیر این صورت کاهش وزن برای شما دشوار خواهد شد.
زمانی که بیمار با روش‌هایی از قبیل تمرینات ورزشی یا تغییر رژیم غذایی کاهش وزن نداشته باشد، در نهایت به توصیه پزشک ممکن است بای پس معده در کرج برای او انجام گیرد.
در ادامه این مقاله مواردی که منجر به چاقی ناگهانی در افراد می‌شود را ذکر خواهیم کرد:
مصرف دارو
مصرف برخی از داروها می‌تواند منجر به افزایش وزن سریع شود. عوارض برخی از داروها تا چند کیلو افزایش وزن است.
داروهایی که می‌تواند منجر به چاقی شوند، داروهایی است که برای درمان این بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- تشنج
- دیابت
- فشار خون بالا
- افسردگی و اختلالات روانی
این نکته را به خاطر داشته باشید که نباید هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک قطع کنید.
بی خوابی
تحقیقات نشان داده است که کمبود خواب منجر به چاقی ناگهانی می‌شود. تغییر در الگوی خواب در نحوه غذا خوردن و خلق و خوی افراد نیز تاثیر می‌گذارد و در نهایت منجر به پرخوری می‌شود.
برخی از مطالعات نشان می‌دهد که کم خوابی منجر به آن می‌شود که افراد برای تامین انرژی خود کربوهیدرات بیشتری استفاده کنند که در نهایت افزایش وزن را به همراه خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: ارتباط کم خوابی و چاقی
ترک سیگار و چاقی ناگهانی
بعضی از افراد زمانی که مصرف سیگار را ترک می‌کنند، دچار افزایش وزن می‌شوند. چنین اتفاقی به این دلیل است که نیکوتین باعث کاهش اشتها می‌شود که با ترک سیگار چنین حالتی وجود ندارد.
همچنین ترک سیگار باعث ایجاد استرس می‌شود که در نهایت پرخوری را به همراه دارد. معمولا افراد پس از ترک سیگار طی سه ماه افزایش وزن ناگهانی دارند.
سرعت افزایش وزن طی ۶ ماه کاهش می‌یابد. تغییرات وزن در نتیجه ترک سیگار می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) ممکن است پس از مدتی متوجه افزایش وزن یا چاقی ناگهانی و چربی در ناحیه میانی بدن یا شکم و پهلو شود.
این سندرم باعث می‌شود که تخمدان‌ها سطح بالایی از هورمون‌های جنسی مردانه را تولید کنند. سایر علائم این بیماری به شرح زیر است:
- قاعدگی نامنظم
- موهای زائد در شکم یا سینه
- نازک شدن مو یا ریزش مو
- آکنه
- لکه‌های تیره در اطراف زیر بغل، سینه یا گردن
اگرچه هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما، پزشک با تغییراتی در سبک زندگی افراد، ورزش و رژیم غذایی سالم را توصیه می‌کند که ممکن است منجر به کاهش علائم شود.
داروهای هورمونی نیز به کنترل علائم کمک می‌کنند. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله ارتباط سندرم تخمدان پلی کیستیک و چاقی را مطالعه کنید.
برای افرادی که چاقی شکم و پهلو دارند، انجام عمل ابدومینوپلاستی در کرج بهترین گزینه درمانی برای آنهاست.
نارسایی قلبی
چاقی ناگهانی یا تورم در نواحی خاصی از بدن می‌تواند به دلیل احتباس مایعات و نشانه‌ای از نارسایی قلبی باشد.
طبق گفته متخصصین افزایش وزن بیش از ۱ کیلو در طی ۲۴ ساعت یا بیش از ۲ کیلو و نیم در هفته نشانه مشکل قلبی است.
به این نکته توجه داشته باشید که اگر وزن بیمار به حالت عادی برگردد و علائم اضافی نداشته باشد، افزایش وزن موقت می‌تواند به دلیل نفخ و احتباس مایعات باشد.
اگر خون به آرامی به قلب جریان پیدا کند بر عملکرد سایر اندام‌های اصلی بدن تاثیر می‌گذارد. در نتیجه مایع در بافت‌ها جمع شده و منجر به افزایش وزن و تورم خواهد شد.
افراد ممکن است افزایش وزن را با تورم در چنین قسمت‌هایی تجربه کند:
- شکم
- مچ پا
- ساق پا
- کف پا
سایر علائم و نشانه‌های نارسایی قلبی به شرح زیر است:
- تجمع مایع در داخل ریه
- سرفه‌های مکرر
- احساس تنگی نفس هنگام استراحت
- سرگیجه
- بی اشتهایی
- مشکل در خوابیدن و دراز کشیدن
اگر فردی هر یک از این علائم را با افزایش وزن ناگهانی یا تورم بی دلیل تجربه کرد، حتما باید به پزشک مراجعه کند تا بررسی به موقع انجام گیرد.
بیشتر بخوانید: افزایش وزن و خطر ابتلا به بیماری قلبی
مشکلات کلیوی
گاهی چاقی ناگهانی مرتبط با بیماری کلیوی است، مانند نارسایی کلیه یا سندرم نفروتیک که مرتبط به آسیب به کلیه است.
اگر کلیه‌ها عملکرد درستی نداشته باشند، بدن مایعات را در بدن حفظ می‌کند و در نهایت باعث افزایش وزن می‌شود.
در این مواقع کلیه‌های آسیب دیده قادر به حذف مواد زائد و مایعات از بدن نیستند. در نهایت این موارد در بافت‌ها تجمع پیدا می‌کنند.
تورم ناشی از مشکلات کلیوی معمولا ناحیه پا را درگیر می‌کند. علائم دیگری که ممکن است نشان‌دهنده مشکل کلیه باشد به شرح زیر است:
- خستگی
- عدم ادرار زیاد
- ادراری کف آلود
- خارش
- بی اشتهایی
- گرفتگی عضلات
- درد مفصل
- سردرد
- مشکل در تمرکز
سیروز
اگر فردی چاقی ناگهانی داشته باشد و شکم او بزرگ به نظر برسد، ممکن است نشان‌دهنده بیماری سیروز باشد.
در بیماری سیروز بافت اسکار جایگزین بافت سالم در کبد می‌شود و در نهایت مایع در شکم تجمع پیدا می‌کند. چنین تجمع غیر طبیعی به عنوان «آسیت» یا آب‌آوردگی شکم شناخته می‌شود.
سایر علائم سیروز شامل موارد زیر است:
- تورم در مچ پا
- مشکلات تنفسی
- درد در شکم
اختلال تیروئید
کم کاری تیروئید که به عنوان اختلال تیروئید شناخته می‌شود، می‌تواند متابولیسم را کُند کند. در نهایت چنین شرایطی افزایش وزن را به همراه دارد.
همچنین به دلیل تاثیر کم کاری تیروئید بر کلیه‌ها، باعث حفظ مایعات در بدن می‌شود. سایر علائم کاری تیروئید شامل موارد زیر است:
- خستگی مداوم
- احساس سرما
- پوست و موی خشک
- شکنندگی ناخن
- سفتی مفصل
- درد عضلات
- یبوست
برای درمان چاقی به روش جراحی بهتر است که به بهترین فوق تخصص جراحی چاقی در کرج مراجعه کنید تا با انجام عمل‌‌هایی مانند اسلیو معده در کرج درمان را انجام دهد.
علت چاقی ناگهانی شکم و پهلو
دلایل احتمالی زیادی که برای این عارضه وجود دارد به شرح زیر است:
رژیم غذایی
رژیم غذایی نامناسب از جمله غذاهای چرب، فراوری شده و شیرین می‌تواند در افزایش وزن موثر باشد. همچنین مصرف نوشابه از دیگر مواردی است که کالری زیادی به بدن می‌رساند.
سبک زندگی نادرست
سبک زندگی نادرست و عدم تحرک وزن شما را افزایش می‌دهد.
استرس
استرس از دیگر مواردی است که ذخیره چربی را در بدن افزایش می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله ارتباط استرس و چاقی را مطالعه کنید.
دارو
مصرف داروهای خاصی مانند دگزامتازون و سایر داروهای استروئیدی باعث چاقی شکم و پهلو می‌شود.
کم کاری تیروئید
اگر غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نکند، متابولیسم کُند شده و در نهایت باعث افزایش وزن می‌شود.
ژنتیک
گاهی اوقات ژنتیک تعیین‌کننده است که چربی در کدام قسمت از بدن ذخیره شود.
علت افزایش وزن ناگهانی در خانم‌ها
افزایش وزن ناگهانی در خانم‌ها می‌تواند دلایل زیادی از جمله چنین مواردی داشته باشد:
- مصرف داروهایی مانند ضد افسردگی، کورتیکو استروئید و ضد تشنج
- اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک
- عدم سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب
- کیفیت پایین خواب و همچنین عدم خواب کافی
- استرس و افزایش سطح کورتیزول
- نفخ یا تورم ناشی از تجمع مایع در بافت‌ها به دنبال بیماری‌هایی مانند قاعدگی، نارسایی قلبی، کلیوی و پره اکلامپسی
- احتمال افزایش وزن پس ترک سیگار
- عدم فعالیت و تبدیل انرژی اضافی به ذخیره چربی
علت چاقی بدون پرخوری
از دلایل احتمالی بدون پرخوری کردن به شرح زیر است:
مصرف برخی از داروها مانند ضد تشنج، ضد افسردگی، دیابت و ….
زمانی که تیروئید هورمون کافی تولید نمی‌کند، متابولیسم کُند شده و در نهایت منجر به افزایش وزن می‌شود. از علائم دیگر این عارضه احساس سرما، ضعف و خستگی است.
اگر فعالیت نداشته باشید، انرژی اضافی در بدن باعث تجمع چربی در بدن می‌شود.
میزان بالای استرس و همچنین کم خوابی منجر به افزایش وزن می‌شود.
برخی دیگر از بیماری‌ها مانند سندرم کوشینگ، سندرم تخمدان پلی کیستیک و سندرم پرادر ویلی باعث بالا رفتن وزن می‌شود.
علت چاقی ناگهانی در بازو
موادی از جمله عدم تعادل هورمونی و عدم فعالیت ورزشی از دلایل مهم چاقی ناگهانی در ناحیه بازو است. در حقیقت عدم تعادل هورمونی باعث احتباس آب می‌شود و بازوها باد کرده به نظر می‌رسد.
علت چاقی ناگهانی صورت
چاقی صورت در اغلب مواقع به دلیل افزایش وزن کلی بدن رخ می‌دهد. همچنین ممکن است چنین حالتی به دنبال احتباس آب رخ دهد که باعث متورم شدن و پف کردن صورت می‌شود.
با تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌توانید به کنترل وزن و جلوگیری از چاقی صورت کمک کنید.
چه زمانی باید نگران چاقی ناگهانی شد؟
اگر چاقی ناگهانی همراه با تورم غیر طبیعی، خستگی شدید، تنگی نفس یا تغییرات در ادرار و دفع باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت، طی مدت کوتاهی وزن زیادی اضافه کرده‌اید، بررسی پزشکی ضروری است تا علت دقیق آن مشخص شود.
چگونه می‌توان افزایش وزن ناگهانی را از نفخ و احتباس آب تشخیص داد؟
برای تشخیص اینکه افزایش وزن ناگهانی به دلیل چربی، نفخ یا احتباس آب است، می‌توان به چند نشانه کلیدی توجه کرد:
نفخ
این حالت معمولا بعد از غذا خوردن اتفاق می‌افتد و در ناحیه شکم دیده می‌شود و با تغییرات گوارشی مثل گاز معده یا یبوست همراه است. نفخ معمولا موقتی است و با مصرف غذاهای سبک یا فعالیت بدنی کاهش می‌یابد.
احتباس آب
احتباس باعث تورم در نواحی مختلف بدن، به خصوص دست‌ها، پاها، مچ‌ها و صورت می‌شود. ممکن است هنگام فشار دادن روی پوست، جای انگشت برای چند ثانیه باقی بماند. این وضعیت معمولا به دلیل مشکلات کلیوی، قلبی، تغییرات هورمونی یا مصرف زیاد نمک رخ می‌دهد.
افزایش وزن واقعی
به مرور زمان اتفاق می‌افتد و با تغییر در سایز لباس و افزایش چربی بدن همراه است. برخلاف نفخ یا احتباس آب، به راحتی طی چند روز برطرف نمی‌شود و نیاز به تغییر در رژیم غذایی و فعالیت بدنی دارید.
اگر افزایش وزن ناگهانی همراه با تورم شدید، تنگی نفس یا خستگی باشد، بهتر است برای بررسی به پزشک مراجعه کنید.
آیا چاقی ناگهانی همیشه به دلیل پرخوری است؟
خیر همیشه به دلیل پرخوری نیست. در حالی که مصرف بیش از حد کالری می‌تواند منجر به افزایش وزن شود، عوامل دیگری نیز می‌تواند باعث افزایش وزن ناگهانی شوند:
اختلالات هورمونی
مشکلاتی مانند کم کاری تیروئید، سندرم کوشینگ یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) می‌توانند متابولیسم را کاهش داده و باعث افزایش وزن شوند.
احتباس آب
مشکلات کلیوی، بیماری‌های قلبی یا مصرف زیاد نمک می‌تواند باعث تجمع مایعات و افزایش وزن شوند.
مصرف داروها
برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها، داروهای ضدافسردگی و داروهای ضدبارداری ممکن است وزن را افزایش دهند.
کاهش فعالیت بدنی
گاهی بدون تغییر در میزان غذا، به دلیل کاهش تحرک متوجه افزایش وزن می‌شوید.
استرس و کمبود خواب
این عوامل می‌توانند هورمون‌های گرسنگی را تحت تاثیر قرار داده و باعث افزایش وزن شود.
اگر افزایش وزن ناگهانی بدون تغییر در رژیم غذایی و فعالیت بدنی رخ دهد یا همراه با علائم غیرعادی باشد، بهتر است برای بررسی دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید.
نقش هورمون‌ها در افزایش وزن ناگهانی
هورمون‌ها نقش مهمی در تنظیم متابولیسم، ذخیره چربی و اشتها دارند. اختلال در تعادل هورمونی می‌تواند باعث افزایش وزن ناگهانی شود. برخی از مهم‌ترین هورمون‌های موثر در این زمینه به شرح زیر است:
- کم کاری تیروئید منجر به کاهش متابولیسم، افزایش احتباس آب و افزایش وزن می‌شود.
- مقاومت به انسولین باعث افزایش ذخیره چربی و افزایش وزن می‌شود.
- افزایش سطح هورمون کورتیزول (ناشی از استرس مزمن یا سندرم کوشینگ) می‌تواند باعث افزایش اشتها و تجمع چربی در ناحیه شکم شود.
- تغییرات هورمونی استروژن و پروژسترون در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی ممکن است باعث احتباس آب و افزایش وزن شود.
- در صورت اختلال در گرلین (هورمون گرسنگی) و لپتین (هورمون سیری) افزایش اشتها و ذخیره چربی رخ می‌دهد.
اگر افزایش وزن ناگهانی با علائمی مانند خستگی، تورم یا تغییرات خلقی همراه باشد، بهتر است برای بررسی وضعیت هورمونی به پزشک مراجعه کنید.
چرا برخی افراد پس از ورزش هم دچار چاقی ناگهانی می‌شوند؟
چاقی ناگهانی پس از ورزش می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد:
- ورزش باعث التهاب موقت در عضلات می‌شود که می‌تواند موجب جذب آب و افزایش وزن شود.
- تمرینات قدرتی می‌تواند منجر به رشد عضلات شود که وزن بیشتری نسبت به چربی دارد.
- برخی افراد پس از ورزش، بیش از حد غذا می‌خورند و کالری مصرفی از کالری سوزانده شده بیشتر می‌شود.
- تغییرات در هورمون‌هایی مانند کورتیزول (ناشی از استرس یا تمرینات شدید) ممکن است باعث احتباس چربی شود.
- بدن برخی افراد بعد از ورزش به دلیل متابولیسم کند یا مشکلات تیروئیدی، چربی را به سرعت نمی‌سوزاند.
در بیشتر موارد، این افزایش وزن موقتی است و با تنظیم رژیم غذایی و سبک زندگی متعادل، وضعیت بهبود پیدا می‌کند.
افزایش وزن سریع در دوران قاعدگی؛ طبیعی است یا نشانه بیماری؟
معمولا طبیعی است و به دلایلی مانند احتباس آب، تغییرات هورمونی، افزایش اشتها و نفخ رخ می‌دهد. این افزایش وزن موقتی است و پس از پایان دوره قاعدگی کاهش می‌یابد.
اگر وزن به‌طور غیرعادی زیاد شود یا همراه با علائم شدید دیگر باشد، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات هورمونی یا بیماری‌های مرتبط باشد و نیاز به بررسی پزشکی دارد.
کمبود ویتامین‌ها و تاثیر آن بر افزایش وزن ناگهانی
کمبود برخی ویتامین‌ها می‌تواند باعث افزایش وزن ناگهانی شود؛ زیرا بر متابولیسم، اشتها و ذخیره چربی تاثیر می‌گذارد. برای مثال:
- کمبود ویتامین D ممکن است باعث افزایش چربی بدن و مقاومت به انسولین شود.
- ویتامین B (مخصوصاً B12 و B6) برای متابولیسم انرژی ضروری است و کمبودشان می‌تواند سوخت و ساز را کند کرده و باعث ذخیره چربی شود.
- کمبود ویتامین C می‌تواند متابولیسم چربی را مختل کرده و باعث افزایش وزن شود.
- کمبود منیزیم و آهن باعث کاهش انرژی، خستگی و کاهش فعالیت بدنی می‌شود که در نهایت ممکن است به منجر به افزایش وزن شود.
اگر افزایش وزن ناگهانی دارید، بهتر است رژیم غذایی خود را بررسی کرده و در صورت نیاز با پزشک مشورت کنید.
آیا مشکلات گوارشی می‌توانند باعث افزایش وزن ناگهانی شوند؟
بله مشکلات گوارشی می‌تواند باعث افزایش وزن ناگهانی شود. برخی از این موارد به شرح زیر است:
- تجمع مواد زائد در روده به دنبال یبوست می‌تواند وزن را به طور موقت افزایش دهد.
- اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا عدم تحمل غذایی ممکن است باعث احتباس مایعات و افزایش وزن موقتی شود.
- تغییرات در فلور روده یعنی عدم تعادل باکتری‌ها می‌تواند متابولیسم را کند کرده و منجر به افزایش وزن شود.
- برخی از بیماری‌های گوارشی باعث تغییر در هضم و جذب مواد مغذی می‌شوند که ممکن است بر وزن تاثیر بگذارد.
اگر افزایش وزن همراه با مشکلات گوارشی باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
چگونه چاقی ناگهانی را متوقف کنیم؟
چاقی ناگهانی معمولا به دلایل هورمونی، استرس، تغییر در رژیم غذایی یا کم تحرکی رخ می‌دهد. برای متوقف کردن آن باید به چنین مواردی توجه داشته باشید:
- مصرف قند و کربوهیدرات‌های ساده را کاهش دهید، به طور مثال از مصرف نوشیدنی‌ها و غذاهای فرآوری شده خودداری کنید.
- پروتئین و فیبر بیشتری بخورید؛ چرا که باعث احساس سیری طولانی‌تر شده و متابولیسم را تقویت می‌کند.
- فعالیت بدنی را افزایش دهید، حتی پیاده‌روی روزانه یا تمرینات کوتاه‌مدت می‌تواند موثر باشد.
- استرس خود را کنترل کنید و خواب کافی داشته باشید؛ زیرا استرس و کمبود خواب هورمون‌های گرسنگی را افزایش می‌دهد.
- اگر تغییرات ناگهانی و شدید است، مشکلاتی مانند کم کاری تیروئید یا اختلالات هورمونی را توسط پزشک مورد بررسی قرار دهید.
خیر همیشه خطرناک نیست؛ اما می‌تواند نشانه‌ای از مشکلاتی مانند اختلالات هورمونی، استرس یا احتباس آب در بدن باشد. اگر افزایش وزن ادامه دار یا همراه با علائم غیر طبیعی باشد، بهتر است بررسی پزشکی انجام شود.
اگر افزایش وزن همراه با تورم در دست‌ها، پاها یا صورت باشد و پوست هنگام فشار دادن گود بیفتد، احتمالا افزایش وزن ناشی از احتباس آب است.
اما اگر اضافه وزن همراه با افزایش سایز بدن، به خصوص در شکم و پهلوها باشد و با گذر زمان ثابت بماند، بیشتر به چربی مربوط می‌شود.
لازم به ذکر است افزایش وزن سریع طی چند روز بیشتر به آب مربوط است، درحالی که چربی به تدریج اضافه می‌شود.
خیر؛ اما کم کاری تیروئید متابولیسم را کند کرده و باعث افزایش وزن تدریجی می‌شود. معمولا افزایش وزن ناگهانی بیشتر به احتباس آب مربوط است تا چربی. اگر همراه با خستگی، ریزش مو و پوست خشک باشد، بهتر است تیروئید بررسی شود.
اگر افزایش وزن ناگهانی و شدید (به طور مثال چند کیلو در مدت کوتاه)، همراه با تورم، خستگی شدید، تنگی نفس یا تغییرات هورمونی باشد و همچنین بدون تغییر در رژیم و فعالیت ادامه پیدا کند، بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید.
بله، اگر متابولیسم به دلیل استرس، کم کاری تیروئید یا کمبود خواب کند شود یا احتباس آب در بدن رخ دهد، ممکن است بدون تغییر در رژیم، وزن افزایش یابد. تغییرات هورمونی و مصرف برخی داروها نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد.
افزایش وزن بعد از ترک سیگار معمولا در چند ماه اول طبیعی است و بیشتر به دلیل افزایش اشتها و کاهش متابولیسم به طور موقت رخ می‌دهد. معمولا طی ۶ تا ۱۲ ماه بدن به تعادل می‌رسد، در شرایطی که رژیم غذایی و فعالیت کنترل شود.
بله استرس می‌تواند با افزایش هورمون کورتیزول باعث افزایش اشتها، افزایش میل به غذاهای پرکالری و ذخیره چربی، مخصوصا در شکم شود. همچنین ممکن است خواب را مختل کند و متابولیسم را کاهش دهد که هر دو در افزایش وزن نقش دارند.
برخی داروهای ضدافسردگی می‌تواند متابولیسم را کاهش و اشتها را افزایش دهد یا باعث احتباس آب شوند و در نهایت منجر به چاقی ناگهانی خواهد شد. تاثیر آن در افراد مختلف متفاوت است و معمولا در هفته‌های اول مصرف دیده می‌شود.
